آداب و رسوم اجتماعی

احمد صادق عیدانی نظارت: م. احمد عبید عریبی

آداب و رسوم مجموعه‌ای از اعمال، روش‌ها و رفتارهای موروثی است که از نسل‌های قبل منتقل می‌شود و به زمان و مکان خاصی پیوند می‌خورد، آداب و رسومی تلقی می‌شوند که توسط وجدان عمومی برای برآورده کردن خواسته‌های زندگی آن‌ها تولید می‌شود با پیشرفت جامعه در طول زمان و تاریخچه فرهنگی اجتماعی آن زنده می مانند، به این دلیل که از الگوهای رفتاری رایج در جامعه پیروی می کنند و آداب و رسوم با تکرار آنها اقتدار و مقامی در جامعه پیدا می کنند و اقتدار پنهانی را اعمال می کنند. افرادی که برگرفته از وجدان جمعی در جامعه است. بنابراین، محققان آداب و رسوم اجتماعی را به آداب و رسوم عامیانه و فولکلور مرتبط می کنند، زیرا آداب و رسوم نشان دهنده ویژگی ها و الگوهای فرهنگی است که با ویژگی جمعی و اجتماعی مشخص می شود. (الجوهری، 1979: ص 65). عادت را در زبان عربی جمع مفرد مؤنث «عادت» دانسته اند و از کلمه «عادت دادن» گرفته شده است که منشأ آن عادت است و از نظر زبانی هر گاه شد. به آن عادت کرد، تا اینکه بدون تلاش شروع به انجام آن کرد و «عرف» به همین ترتیب تکرار می شود (الحسن، 1386: ص 471) و بر این اساس به معنای هر کاری است که مردم به آن عادت دارند و به آن عادت دارند. و انجام دادن، و عمل آن تکرار می شود تا زمانی که به آن عادت کنند و به آن عادت کنند، زیرا به دلیل تکرار زیاد، چیز عجیبی در آن نمی یابد، پس می گویید «تکرار». فلانى چنين است، يعنى به آن عادت كرد، و به چيزى بازگشت و آن را عادت كرد، همان چيزى است كه انسان عادت دارد مكرراً به آن بازگردد کدام رفتار در یک الگو تکرار می شود» (البوستانی، 1973: ص 504، از نظر فنی، الگوی رفتاری را بیان می کند که فرد یا گروه از آن راضی است و به مرور زمان ثابت می شود). این انتقال بین نسل ها به گسترش و رشد آن کمک می کند و در نتیجه اقتدار پیدا می کند. در جامعه و عادت، دایره المعارف زبانی و فکری اعراب از طریق دسته ای از مفاهیم مانند عید خالی از عادت نبوده است که در اصل به معنای بازگشت است و ما به هیچ چیز بر نمی گردیم مگر بعد از آشنایی گذشته ها از ترس از بین رفتن اقتدارشان و از بین رفتن جامعه، بسیار مراقب آداب و رسوم خود بودند که در آنها زنده می ماند. (الزقوت، 1379: ص 5). انواع آداب و رسوم اجتماعی: 1- عادات فردی: – طبق آنچه روزانه مشاهده می کنیم، گروهی از عادات مربوط به تظاهرات رفتاری هستند که افراد انجام می دهند، مانند عادت حالت دادن به مو یا عادت به صحبت کردن. بنابراین می توان گفت عاداتی هستند که مربوط به انسان است زیرا فرد بدون نیاز جامعه می تواند آنها را تمرین کند و برای نیاز خود آنها را ایجاد می کند تا بتواند زندگی خود را سامان دهد، اما در صورت انجام کار، زندگی را آسان می کنند. تکرار می شوند، و بنابراین آنها بیانی شخصی از پاسخ به شرایط زندگی هستند. (عبدالغنی، 1385: ص 153) 2- آداب و رسوم جمعی: آداب و رسوم جمعی، شیوه ای از زندگی را تشکیل می دهد که از چارچوب زندگی اجتماعی خارج نمی شود و از تعامل افراد جامعه با یکدیگر ناشی می شود، بنابراین انسان نمی تواند از چارچوب آن عدول کند حفظ موجودیت جامعه است و به طور خودکار به منظور دستیابی به اشیاء مرتبط با شرایط و جنبه های رفتاری آن گروه به وجود می آیند. (غیث، 1965: ص 72) آداب و رسوم جمعی به دو نوع تقسیم می‌شوند: آداب سنتی که نسل‌ها به نسل‌ها منتقل می‌شود و میراث فرهنگی را حفظ می‌کند و آداب و رسوم مدرنی که در قالب مد وارد جامعه می‌شود و پوشش و ظاهر را بیان می‌کند و بر افکار و عقاید مردم تأثیر می‌گذارد. آداب و رسوم مدرن منعکس کننده تغییرات در رفتار اجتماعی است و ممکن است موقتی باشد و در طول زمان محو شود. (المساعيد، 1389: ص 35)